| Kloosters op Kreta |
| In Griekenland kon men vroeger een goed idee krijgen van het leven in een
klooster. Je kon er gewoon - tegen een kleine vergoeding, dat liefst wel
- verblijven als gast. Maar om er het kloosterleven te leren kennen had
je tijd nodig en vooral innerlijke rust. Mijn nieuwsgierigheid gaat echter
niet zover dat ik die tijd ervoor wilde nemen en innerlijke rust heb ik
op vakantie sowieso al niet, omdat ik steeds verder wil om meer te zien. Dus kwam ik en kom ik niet verder dan de buitenkant van de kloosters. En ik niet alleen, want het is tegenwoordig vrij moeilijk kloosters te vinden, die én open zijn én eventueel onderdak bieden. Zeer veel kloosters zijn namelijk 'ontmonnikt'. Volgens mij is het monnikenwerk een uitstervend beroep. Het wereldse leven schijnt de moderne Griek kennelijk toch meer te trekken dan een ascetisch bestaan in een kloostercel. Jonge mensen die het klooster in gaan zijn er bijna niet meer te vinden en daarom zijn veel kloosters op slot en alleen te bezoeken als je de man of vrouw met de sleutel weet te vinden. Maar zelfs als een klooster open is, is er dikwijls van de spreekwoordelijke Griekse gastvrijheid van vroeger weinig meer te bespeuren. In de meeste kloosters - en ik heb er aardig wat bezocht - zijn de monniken nurkse, nauwelijks tot praten te bewegen, regelrecht onvriendelijke mensen. Het lijkt wel of ze ontevreden zijn met hun bestaan. Zelfs in de vrouwenkloosters doen de vrouwen zo te zien morrend hun werkzaamheden. Vreemd! Tijdens onze laatste reis naar Kreta heb ik in de kloosters eigenlijk geen vrolijke, tevreden mensen ontmoet. Ik kreeg vaak de indruk dat ik als een vervelende pottenkijker werd beschouwd, die alleen maar voor last zorgde. Overal werden pas na behoorlijk aandringen (geld!) deuren geopend, nergens stonden ze gastvrij open. De deuren staan wel open in de kloosters die tegenwoordig als museum worden geëxploiteerd. En dat zijn er best wel een paar, waaronder zelfs het steenrijke en machtige klooster Toplou in het oosten van het eiland. Er leven nog minder dan een handvol monniken en al het werk wordt er helemaal gedaan door vrouwen (leken). Zíj zorgen ervoor dat je decent gekleed naar binnen gaat, dat de kaarsen worden opgeruimd, dat de boel binnen en buiten schoon is. Zij doen de verkoop van 'eigen' producten, zorgen dat de bezoekers niet zonder ansichtkaarten de deur uitgaan en houden scherp in de gaten of er niet gefotografeerd wordt. Want fotograferen is ten strengste verboden. Om volstrekt onduidelijke redenen. Het mag absoluut niet. Ik kan me voorstellen dat vroeger met de flitslampjes (die af en toe uit elkaar spatten) en (veel te fel) flitslicht de kostbare fresco's of de ikonen beschadigd zouden kunnen worden. Maar met de moderne camera's hoef je niet te flitsen en toch mag je evengoed geen foto's maken. De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat alle foto's van mijn serie stiekem genomen zijn, allemaal, dus zelfs ook die waar mensen op staan. Niet alleen hoef je met een moderne camera voor een redelijk resultaat niet te flitsen, je hoeft ook geen sluiter meer te horen en het geluid van doorspoelen bestaat ook niet meer. Alleen het automatisch scherpstellen van de lens levert problemen met het geluid op. De oplossing is een lens met een vaste brandpuntsafstand en die met de hand besturen. En dan ongemerkt 'uit de heup schieten', onderwijl scherp oplettend of niemand ziet dat je foto's maakt. Volgens mij hebben in veel kloosters de monniken het niet meer zelf voor het zeggen, maar zijn ze in dienst van de 'Archeologie' en worden ze gebruikt als museumsuppoosten. Het is namelijk zo dat tegenwoordig alle kerken en kloosters die wat ouder zijn niet meer onder 'de Kerk' vallen, maar onder het Ministerie van Cultuur. Soms moet je dan ook voor de entree betalen, zoals bij het klooster Arkadiou op Kreta. Het gevolg daarvan is wel dat alle bezoekers denken dat het écht een museum is en dat je daarom overal mág fotograferen. Hetgeen beslist niet het geval is. Het personeel van het klooster doet er daar echter weinig aan om het fotograferen tegen te gaan. In het klooster Toplou daarentegen loop je een gerede kans dat je wordt opgepakt door 'Cultuur'. Men heeft in Griekenland voor de bewakers van 'Cultuur' een geweldig ontzag en waarschijnlijk ook wel terecht. Er is in het verleden onwaarschijnlijk veel uit kerken en kloosters en van archeologische vindplaatsen meegenomen. De bewakers hebben nu opsporingsbevoegdheid en dus de mogelijkheid om souvenirjagers, 'meenemers' of mensen met wangedrag aan de politie over te dragen. Het meenemen van een onooglijk scherfje aardewerk van een archeologische vindplaats kan al uitmonden in gevangenisstraf! Ik heb me - gelukkig - niet gerealiseerd toen ik in de kloosters foto's nam, dat foto's nemen ook kan worden gezien als iets van die plek meenemen, stelen dus, of als wangedrag en dan ook eventueel gevangenisstraf tot gevolg zou kunnen hebben. Het eerste klooster dat ik u wil laten zien is Arkadiou. Dit is een van de bekendste kloosters in Griekenland. Hoewel het nogal afgelegen in het centrum van Kreta ligt, trekt het dagelijks vooral veel Griekse bezoekers. Het klooster was in de strijd tegen de Turkse overheersing een toevluchtsoord en bolwerk van vrijheidsstrijders. Na een kort beleg werd het op 9 november 1866 door de Turken ingenomen. De vrijheidsstrijders bliezen zichzelf met de in het klooster aanwezige munitie op. Het werd daarna een symbool voor de Griekse vrijheidsstrijd. Thans is het meer een museum dan een klooster, hoewel er, maar daar ben ik niet zeker van, nog enkele monniken bij het klooster wonen. In de kloosterkerk worden nog wel diensten gehouden. Van buiten ziet het complex er overigens zeer gesloten uit en lijkt het meer op een fort dan op een klooster. Dat is trouwens bij veel meer kloosters het geval. Dikwijls liggen de kloosters binnen een zware ommuring. De cellen, eetzaal, bibliotheek e.d. liggen aan de binnenzijde tegen die ommuring en de kloosterkerk ligt centraal op het binnenhof.
Pappas op bezoek in het klooster.
De klokkentoren.
De schitterende 17e eeuwse Venetiaanse voorgevel is bijna
het enige deel
Een bergplaats voor begrafenis'allerlei'.
De noordelijke gang langs de cellen.
Het cellencomplex heeft twee verdiepingen. In het bovenste gedeelte werd / wordt(?) 'gewoond'.
Een ikoon met bewerkt zilver bedekt.
Een typische kandelaar en een fraai bewerkte houten 'kaarsenwinkel'.
Het binnenhof.
Bougainvillea.
De overdekte gang langs de cellen.
Deze dode boom getuigt van de Griekse strijd tegen de
Turken.
Het binnenhof.
Een ikoon.
Nog een ikoon. Volgens mij zijn het replica's van oude
ikonen.
Een kijkje op de achterzijde van de voorgevel.
Het binnenhof.
De gang naar het binnenhof.
De trap naar de cellen aan de zuidzijde.
De in- en uitgang. Het tweede klooster dat ik u wil laten zien is Odigitrias Gonias op het schiereiland Rodopo in het noordwesten van Kreta.
De fontein van het klooster bevindt zich op de openbare weg tegenover de ingang van het klooster.
De entree.
De klokkentoren.
De oostzijde van het binnenhof.
In alle kloosters in Griekenland vind je in het binnenhof bloeiende planten in potten.
Reservepijen?
De zuidzijde van het binnenhof.
De noordzijde van het binnenhof.
Vreemde begroetingsrituelen bij een bezoek van een abt van een ander klooster.
Omslag'kleren' voor bezoekers met blote schouders. © Ben de Graaf Bierbrauwer |
