deverborgenschattenvanafrodisias

De verborgen schatten van Afrodisias

In 1967 waren we voor de eerste keer in Turkije. Met een eigen auto. In die tijd was naar Turkije gaan nog een geweldig avontuur. Niet omdat je je eerst door Joegoslavië moest worstelen over zeer slechte wegen en langs corrupte politieagenten die je voor alles en niets bekeurden. En ook niet omdat je zonder kleerscheuren door het zeer onbetrouwbare Bulgarije moest zien te komen – er waren daar toentertijd nog echte landrovers!

Maar wel omdat onze westerse auto's nog helemaal niet zo betrouwbaar waren als nu en je bij eventuele problemen overgeleverd was aan het improvisatievermogen van de Turkse 'wegenwachters'. En ook omdat er helemaal geen betrouwbare kaarten van het land op een redelijke schaal bestonden. Afstanden stonden zelden op de kaart vermeld.

Wat er wel op stond was een groot aantal in een driehoek geplaatste stippen en dat betekende dat daar ergens in de buurt een archeologische opgraving te vinden moest zijn. Een reis naar zo'n site was een echte ontdekkingsreis. Je zag op de kaart drie stippen met een naam erbij en je dacht: "Dat wil ik wel eens zien."

Zo kwamen wij dus in Afrodisias. Of eigenlijk kwamen we niet in Afrodisias, maar in het dorp Geyre dat er bovenop lag. In dat dorp vroegen we de weg naar de opgraving, maar daar werd enigszins schouderophalend op gereageerd: wie komt er nou in vredesnaam helemaal vanuit Europa naar Geyre om de resten van een oud stadion en een oude tempel te zien?? Wij dus!

Voor we op zoek gingen naar de tempel dronken we eerst even een theetje in een koffiehuisje. We gingen in de schaduw van een boom zitten en al gauw werden we door de gehele dorpsjeugd bekeken. Zij gingen op een stenen bank tegenover ons zitten en probeerden met van alles en nog wat onze aandacht te trekken. Daardoor lette ik niet erg op waaróp ze zaten. Dat merkte ik pas toen ik een foto van die kinderen maakte.

Zij zaten op een antieke bank, met als zijleuning prachtig gebeeldhouwde dolfijnen. En dat viel op want Afrodisias ligt honderden kilometers van de zee, dus dat ding moest wel door zeevaarders gebracht zijn. Een bank zo ongeveer uit het jaar nul die midden in het dorp stond en nog steeds gebruikt werd!

Eerbiedig werd er volgens ons niet met de antieke overblijfselen omgegaan. En die indruk werd nog sterker toen we op zoek gingen naar de tempel: praktisch niemand wist waar die te vinden was. Misschien begrepen de mensen ons ook niet goed, want we hadden geen flauw benul wat het Turkse woord voor tempel was. Hij was ook wel moeilijk te vinden omdat hij middenin een groot populierenbos lag. Onuitgegraven, ongerestaureerd. Maar wel bizar, heel erg bizar!

We zochten verder naar het stadion. Dat bleek heel gemakkelijk te vinden, omdat enorme losse aardbergen de weg naar de opgraving daarvan verrieden. Er werd daar opgegraven en hoe! Volgens ons was dit het meest complete antieke stadion dat ooit uitgegraven is. Zonder restauratie was het al indrukwekkend.

Verder was er in Afrodisias nog een half uitgegraven odeon - een klein theater - en stonden er her en der een paar zuilen. Erg veel was er niet te zien: er lagen waarschijnlijk nog veel antieke resten op uitgraven te wachten.

In 2004 hebben we Geyre weer bezocht. Of liever hebben we Afrodisias weer bezocht, want Geyre bestond niet meer, dat was drie kilometer verplaatst. Waar vroeger Geyre lag, ligt nu een zeer uitgestrekte opgraving met de prachtigste marmeren gebouwen. De stad is bijna compleet als nieuw. Bijna, want er wordt nog steeds gegraven en gerestaureerd.

Onbegrijpelijk dat er bijna geen toeristen komen om dit alles te bewonderen. Waarschijnlijk omdat het behoorlijk 'uit de route' ligt, zeker voor de zon- en zeeaanbidders.

Afrodisias moet u zoeken op 28º.43' OL en 37º.42' NB. Dat is middenin West-Turkije. Het is gemakkelijk te vinden met Google Earth.

Bij Google Earth Panoramio had ik een 'filiaalsite', waarop ik foto's had gezet van plaatsen waar ik ben geweest, waaronder enkele van Afrodisias. Ik zag dat anderen dat ook hadden gedaan. Zo kwam ik op de website van een zekere Kobakçi terecht en tussen de foto's die hij geplaatst had vond ik een recente foto van 'De Bank'. Hij staat nu op het museumterrein van de opgraving.

Het onderschrift intrigeerde mij en ik dacht terug aan de foto die ik daar ooit genomen had, de foto met de kindertjes die ons zaten aan te gapen bij het theedrinken. Ik besloot een bericht te sturen naar de fotograaf en zo kreeg ik een leuk contact met Kobakçi. De correspondentie tussen ons kunt u op Panoramio terugvinden.

Op de oude foto's is dikwijls moeilijk te zien van welk gebouw de schaars overeindstaande overblijfselen zijn. Ik doe toch een poging.

Het Stadion in 1967. Het zag er toen niet eens zo heel erg anders uit dan nu. Dat is logisch omdat het toen al vrijwel geheel was uitgegraven.

Het Stadion in 2004.

Het Bouleuterion in 1967. De vergaderzaal van het stadsbestuur verschilt nu ook nauwelijks iets met 1967.

Het Bouleuterion in 1973.

Het Bouleuterion in 2004.

Het Tetrapylon in 1973. Ik had vroeger geen enkele voorstelling hoe het er uitgezien moest hebben.

Het Tetrapylon in 2004. Het heden geeft een verrassend compleet en luisterrijk beeld van hoe de poort naar de Tempel van Afrodisias er in het verre verleden uitzag.

Het Theater in 2004. In 1967 lag dit, net als de baden van het Theater, ónder het dorp Geyre.

Het Gymnasion in 2004. Het Gymnasion ligt vóór het Theater.

Het Paleis van de Bisschop in 1967. Dit werd gebouwd in de Byzantische tijd.

Het Paleis van de Bisschop in 1973.

Het Paleis van de Bisschop in 2004.

Bij het vergelijken van de foto's uit heden en verleden deed ik twee ontdekkingen. De zuilen achteraan op deze overzichtsfoto van 2004 ...

... komen overeen met de zuilenrij op deze foto uit 1973. Het is de Tempel van Afrodisias!

De tweede ontdekking is de overeenkomst qua hoogte en stijl van de zuilen die op de overzichtsfoto uit 2004 wat meer vooraan staan met de zuilen die in 1973 in het populierenbos verborgen waren. Op de overzichtsfoto zijn trouwens nog een paar populieren te zien. Grappig dat ik van die zuilen altijd gedacht heb dat het een tempel was en dat het nu een stoa blijkt te zijn. Dat heb ik thuis ontdekt!