| Fotograferen met een visie |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Plaatjes maken met een fototoestel kunnen we allemaal, dat kost in dit
digitale tijdperk helemaal geen moeite meer. Voor een goede foto spelen
echter meer dingen mee dan het moment of het object vastleggen. Ik bedoel
hierbij niet dat er op de belichting of de compositie gelet moet worden.
Ik bedoel dat de visie op het object van de fotograaf zichtbaar moet zijn.
Wat aan een foto een meerwaarde geeft is de persoonlijke visie van de fotograaf.
Hij heeft het beslist op die bepaalde manier willen fotograferen. Het is
daarom interessant om te zien dat die persoonlijke visie soms overeenkomt
met het (cliché)beeld dat we van een voorstelling hebben, omdat we er eerder
foto's van hebben gezien. Is het 'ideaalbeeld' van de fotograaf misschien
beïnvloed door foto's die door de fotograaf ooit gezien zijn in boeken,
kranten e.d.?
Een voorbeeld. Als je in het museum van het Griekse Olympia het beroemde
beeld Hermes met de kleine Dionysos van Praxiteles, één van de beroemdste
Griekse beeldhouwers uit de Oudheid, gaat fotograferen, dan zoek je naar
een positie van waaruit het beeld het beste gefotografeerd kan worden. Je
loopt dus al kijkend langzaam om het beeld en knipt er lustig op los. Als
je er een paar maal omheen bent gelopen denk je dat je dan wel een keuze
kunt maken. Je pikt de foto eruit die naar jouw idee het beste weergeeft
wat je van het beeld vindt.
Dat blijkt dan later thuis een foto van het beeld te zijn dat al duizenden
malen op dezelfde wijze gefotografeerd is en ook in alle kunstboeken op
ongeveer dezelfde wijze getoond wordt. Natuurlijk, het kan wel een beetje
verschillen: soms staat er in de boeken een detail van het beeld en soms
wordt het in zijn geheel afgebeeld, maar in de meeste gevallen zou ik de
foto voor het boek aangeleverd kunnen hebben, zo weinig verschillen die
foto's met mijn persoonlijke visie.
Toen ik bovenstaande foto's maakte moest ik mij behelpen met een vaste lens
omdat mijn zoomlens in het ongerede was geraakt. Het gevolg was dat ik helaas
nauwelijks details kon fotograferen omdat de afstand van de beschouwers
tot het beeld minstens drie, misschien wel vier meter is. Het beeld staat
namelijk in een grote zandbak, opdat het, hetgeen eerder is gebeurd, bij
een val door een aaardbeving niet beschadigd kan raken. |
De volgende tekst is overgenomen uit een reisgids die ik gebruikte
toen ik voor het eerst naar Griekenland ging: Gids voor Griekenland,
deel 2. De gids is geschreven door de bekende Griekenland-kenner
Mr. Henrik Scholte en dateert uit 1958 (!).
"Hermes ontvoert hier op bevel van Zeus diens zoontje Dionysos, om
het (tevergeefs) aan de wraak van Hera te onttrekken nadat de moeder
Semelé in vlammen is verteerd. Hij schijnt tijdens een rustpauze niet
te weten wat hij met het kindje aan moet en wil het met de tegelijk
welwillende en verbaasde uitdrukking van een volwassen man, die niet
gewend is met kinderen om te gaan, amuseren door een tros druiven
(verloren gegaan) voor te houden.
Het kind is, zoals bij de meeste klassieke beelden van kinderen, niet
bijzonder gracieus, maar de gestalte van Hermes is de man in zijn
edelste Olympische gedaante. Het beeld dat van het prachtigste Parische
lychnites- marmer werd gemaakt is echter haast te gaaf. Het boet daardoor,
alsook doordat het eigenlijk al vroeg-Hellenistisch is, aan klassieke
kracht in.
Het is het enige vrijstaande beeld van een beroemde Griekse kunstenaar
waarvan de herkomst vaststaat. Het is tevens een der best bewaard
gebleven beelden: uit eeuwen van overgespoeld slib werd het in mei
1877 vrijwel gaaf teruggevonden op de plaats die Pausanias aanduidde:
in het Heraion. Alleen de rechterarm en enige vingers van de linkerhand
ontbreken terwijl de benen enigszins bijgepleisterd zijn. Het marmer
is op enkele plaatsen lichtbruin uitgeslagen; oorspronkelijk schijnt
het beeld polychroom te zijn geweest. Er zijn namelijk sporen van
rood op de sandalen."
|
|
De volgende tekst is overgenomen uit Wereldgeschiedenis van de
kunst van H.W. Janson, een standaardwerk, dat verplicht is voor
alle studenten kunstgeschiedenis.
"De kwaliteit van Hermes met de kleine Dionysos is zo hoog dat het
lange tijd beschouwd is als van de hand van Praxiteles zelf. Tegenwoordig
geloven sommige deskundigen dat het een bijzonder fraaie Griekse kopie
is, daterend van ongeveer driehonderd jaar later. De controverse is
voor ons van weinig belang, behalve in één opzicht: er wordt door
onderstreept dat wij van geen der beroemde Griekse beeldhouwers ook
maar één enkel onbestreden origineel bezitten.
Niettemin komt het Hermes-beeld het oorspronkelijke werk van Praxiteles
het meest nabij. De lenige proporties, de kromming van de romp, het
spel van zachte welvingen, de volkomen ontspanning, geaccentueerd
door de steun waar de figuur tegen leunt, dit alles is in overeenstemming
met het karakter van de Aphrodite van Knidos.
Ook treffen wij hier allerlei verfijningen aan die gewoonlijk in een
kopie verloren gaan, zoals de tedere behandeling van het marmer, de
zachte glimlach, de sluier die over de gelaatstrekken schijnt te liggen;
zelfs het haar, dat als contrast vrij grof is gelaten, voelt even
zijig aan als de rest van het werk."
Het bovenstaande zegt - weliswaar eigenlijk over een ander beeld -
waarom de Hermes zo'n beroemd beeld is.
|
|
 |
Tot slot nog een aardige anekdote over het beeld.
Toen het beeld op 8 mei 1877 in de Hera-tempel van Olympia gevonden werd,
stond de fotografie nog in de kinderschoenen. Met veel moeite maakte de
Duitse archeoloog Ernst Curtius er een foto van en stuurde die per post
naar de archeologische dienst in Duitsland. Vrijwel direct na ontvangst
door de dienst, kregen de opgravers een radiografisch bericht terug: "Fantastische
vondst! Schitterend beeld! Maar waarom hebben jullie die stofdoek die tussen
Hermes en Dionysos hangt niet voor het fotograferen verwijderd?" |
|
